มหาวิทยาลัยสวนดุสิตดำเนินพันธกิจในฐานะ “สถาบันอุดมศึกษาเพื่อความยั่งยืน (University for Sustainable Development)” ที่ให้ความสำคัญกับการบริหารจัดการสิ่งแวดล้อม การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ และการสร้างความร่วมมือกับชุมชนท้องถิ่นในการดูแลรักษาระบบนิเวศน้ำที่ใช้ร่วมกัน (Shared Aquatic Ecosystems) โดยเฉพาะในพื้นที่ลุ่มน้ำที่มหาวิทยาลัยมีวิทยาเขตและศูนย์การศึกษา ซึ่งมีความเกี่ยวข้องโดยตรงกับชุมชนและแหล่งทรัพยากรน้ำในภูมิภาค
ในปี พ.ศ. 2567 มหาวิทยาลัยสวนดุสิต วิทยาเขตสุพรรณบุรี ได้เข้าร่วมการประชุมคณะกรมการจังหวัดและหัวหน้าส่วนราชการจังหวัดสุพรรณบุรี ครั้งที่ 11/2567 ซึ่งจัดขึ้นเมื่อวันที่ 25 ธันวาคม 2567 ณ ห้องประชุมพวงเงิน อาคารจันทร์เจริญ ภายในมหาวิทยาลัย โดยมี รองอธิการบดีฝ่ายวิทยาเขตสุพรรณบุรี เข้าร่วมประชุมกับผู้ว่าราชการจังหวัด และหัวหน้าส่วนราชการ เพื่อรับฟังและแลกเปลี่ยนข้อมูลด้านการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติในจังหวัด โดยเฉพาะวาระสำคัญคือ รายงานการปฏิบัติงานการควบคุมการทำการประมงตามพระราชกำหนดการประมง พ.ศ. 2568 ภายใต้การดำเนินงานของ ชุดเฉพาะกิจตรวจ ควบคุม ป้องกัน และปราบปรามการทำการประมงผิดกฎหมายในจังหวัดสุพรรณบุรี
การสร้างความร่วมมือระหว่างสถาบันอุดมศึกษากับภาครัฐและชุมชน
การประชุมดังกล่าวเป็นเวทีความร่วมมือระหว่างหน่วยงานภาครัฐ มหาวิทยาลัย และชุมชนท้องถิ่น โดยมหาวิทยาลัยสวนดุสิตได้ทำหน้าที่เป็น “ศูนย์กลางทางวิชาการ (Academic Hub)” ที่เปิดพื้นที่ให้หน่วยงานภาครัฐและองค์กรท้องถิ่นใช้ในการดำเนินกิจกรรมแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ด้านการจัดการทรัพยากรน้ำและสิ่งแวดล้อมร่วมกัน การเข้าร่วมของมหาวิทยาลัยในครั้งนี้ไม่เพียงแสดงถึงความร่วมมือเชิงนโยบาย (Policy-level Collaboration) แต่ยังสะท้อนถึงบทบาทของมหาวิทยาลัยในฐานะพันธมิตรสำคัญของจังหวัดในการขับเคลื่อนการพัฒนาที่ยั่งยืน
วาระ “การควบคุมและป้องกันการทำการประมงผิดกฎหมาย (Illegal, Unreported, and Unregulated Fishing: IUU)” ถือเป็นหัวใจของความร่วมมือครั้งนี้ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของนโยบายการจัดการทรัพยากรน้ำของจังหวัดสุพรรณบุรี เพื่อปกป้องระบบนิเวศน้ำจืดและสัตว์น้ำพื้นถิ่นจากการใช้เครื่องมือประมงที่ผิดกฎหมายหรือส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมทางน้ำ การเข้ามามีส่วนร่วมของมหาวิทยาลัยในฐานะสถานที่จัดประชุมและภาคีทางวิชาการ ช่วยสนับสนุนการเผยแพร่ข้อมูล การสื่อสารเชิงสาธารณะ และการขับเคลื่อนแนวทาง Good Aquatic Stewardship Practices สู่ภาคส่วนต่าง ๆ ของสังคม
ยุทธศาสตร์การจัดการลุ่มน้ำท่าจีนและการฟื้นฟูระบบนิเวศน้ำในพื้นที่
จังหวัดสุพรรณบุรีตั้งอยู่ในเขต ลุ่มน้ำท่าจีน (Tha Chin River Basin) ซึ่งเป็นหนึ่งในลุ่มน้ำสำคัญของภาคกลางที่มีความหลากหลายของพันธุ์สัตว์น้ำจืด เช่น ปลาตะเพียน ปลานิล ปลาช่อน และสัตว์น้ำพื้นถิ่นอื่น ๆ มหาวิทยาลัยสวนดุสิตจึงได้ร่วมมือกับสำนักงานประมงจังหวัดสุพรรณบุรี และหน่วยงานด้านสิ่งแวดล้อมในการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์การจัดการลุ่มน้ำที่เหมาะสมกับบริบทของพื้นที่ (Location-specific Watershed Management Strategy)
การดำเนินงานในลุ่มน้ำท่าจีนนี้มุ่งเน้นการควบคุมกิจกรรมที่อาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อระบบนิเวศน้ำ เช่น การทำประมงเกินขนาด การใช้เครื่องมือประมงต้องห้าม การปล่อยน้ำเสีย และการรบกวนแหล่งที่อยู่อาศัยของสัตว์น้ำ การตรวจสอบและยึดเครื่องมือประมงผิดกฎหมาย เช่น ลอบพับได้หรือ “ไอ้โง่” และโพงพางปิดปากท่อ จำนวนรวม 7 ปาก ถือเป็นส่วนหนึ่งของกลยุทธ์ในการ ป้องกันความเสื่อมโทรมของลุ่มน้ำ (Preventing Watershed Degradation) และ ฟื้นฟูสมดุลความหลากหลายทางชีวภาพ (Aquatic Biodiversity Restoration) ซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญของยุทธศาสตร์การจัดการลุ่มน้ำของจังหวัด
นอกจากนี้ มหาวิทยาลัยยังทำหน้าที่เป็น “ศูนย์กลางองค์ความรู้ด้านการจัดการลุ่มน้ำ (Knowledge-based Watershed Governance Center)” โดยร่วมสนับสนุนการจัดเก็บข้อมูลเชิงพื้นที่ การเผยแพร่ความรู้ทางวิทยาศาสตร์ และการสร้างความเข้าใจให้กับประชาชนและผู้ประกอบการในพื้นที่เกี่ยวกับการใช้ทรัพยากรน้ำอย่างรู้คุณค่า (Responsible Water Use) และการบริหารจัดการน้ำอย่างยั่งยืนตามหลัก Sustainable Fisheries Management
ผลลัพธ์และผลกระทบของความร่วมมือ
ความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยสวนดุสิต หน่วยงานภาครัฐ และชุมชนท้องถิ่นภายใต้กรอบยุทธศาสตร์การจัดการลุ่มน้ำท่าจีน ได้ก่อให้เกิดผลลัพธ์เชิงบวกในหลายด้าน ทั้งต่อสิ่งแวดล้อม สังคม และบทบาทของมหาวิทยาลัยในฐานะพันธมิตรทางวิชาการที่มีส่วนร่วมในการพัฒนาท้องถิ่นอย่างยั่งยืน
ในด้านสิ่งแวดล้อม การดำเนินการควบคุมและตรวจสอบการทำประมงผิดกฎหมายภายใต้ชุดเฉพาะกิจระดับจังหวัด ซึ่งมหาวิทยาลัยมีส่วนร่วมสนับสนุนในด้านวิชาการและการสื่อสารสาธารณะ ได้ช่วยลดแรงกดดันต่อแหล่งน้ำธรรมชาติ ลดการทำลายที่อยู่อาศัยของสัตว์น้ำ และส่งเสริมการฟื้นฟูสมดุลของระบบนิเวศน้ำในพื้นที่อย่างต่อเนื่อง ผลลัพธ์ดังกล่าวสะท้อนให้เห็นถึงความสำเร็จในการบูรณาการระหว่าง การจัดการทรัพยากรน้ำและการอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพ (Biodiversity Conservation) ซึ่งเป็นองค์ประกอบหลักของ Watershed Management Strategy
ในด้านชุมชน ความร่วมมือครั้งนี้ช่วยสร้างการมีส่วนร่วมของประชาชนในท้องถิ่นในการดูแลรักษาทรัพยากรน้ำและระบบนิเวศร่วม (Shared Aquatic Ecosystems) ชุมชนได้รับประโยชน์จากการอนุรักษ์แหล่งน้ำร่วมกัน เกิดความตระหนักรู้ถึงการใช้ทรัพยากรน้ำอย่างรู้รับผิดชอบ (Responsible Water Use) และการมีส่วนร่วมในการป้องกันการทำประมงผิดกฎหมาย ส่งผลให้เกิดเครือข่ายความร่วมมือด้านสิ่งแวดล้อม (Community Partnership) ที่เข้มแข็งและยั่งยืน
ในมิติของสถาบัน มหาวิทยาลัยสวนดุสิตได้รับการยอมรับว่าเป็นพันธมิตรเชิงวิชาการที่มีบทบาทสำคัญในการสนับสนุนการบริหารจัดการลุ่มน้ำและทรัพยากรน้ำร่วมกับหน่วยงานภาครัฐและชุมชนท้องถิ่น (Shared Aquatic Resource Governance) โดยมหาวิทยาลัยทำหน้าที่เป็น “ตัวกลางทางความรู้ (Knowledge Facilitator)” ที่เชื่อมโยงองค์ความรู้ทางวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และแนวทางปฏิบัติที่ยั่งยืนเข้าสู่พื้นที่จริง เพื่อสนับสนุนการอนุรักษ์ทรัพยากรน้ำในระดับพื้นที่ ความร่วมมือนี้ยังช่วยเสริมสร้างศักยภาพของมหาวิทยาลัยในการขับเคลื่อนเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals) และเป็นแบบอย่างของการสร้าง วัฒนธรรมความร่วมมือด้านการจัดการทรัพยากรน้ำ (Collaborative Aquatic Stewardship Culture) ที่บูรณาการทุกภาคส่วนเข้าด้วยกันอย่างแท้จริง
โดยสรุป การมีส่วนร่วมของมหาวิทยาลัยสวนดุสิตในกระบวนการจัดการลุ่มน้ำท่าจีนและการควบคุมการทำประมงผิดกฎหมายในจังหวัดสุพรรณบุรี ไม่ได้เป็นเพียงการเข้าร่วมประชุมเชิงนโยบายเท่านั้น แต่ยังขยายผลไปสู่การสร้างความร่วมมือเชิงพื้นที่ที่มีผลกระทบต่อระบบนิเวศน้ำอย่างเป็นรูปธรรม ช่วยให้เกิดการบริหารจัดการน้ำและทรัพยากรทางน้ำอย่างสมดุล และเป็นกลไกสำคัญในการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์การจัดการลุ่มน้ำตามลักษณะความหลากหลายของพันธุ์สัตว์น้ำในพื้นที่อย่างยั่งยืน
การมีส่วนร่วมของมหาวิทยาลัยสวนดุสิต วิทยาเขตสุพรรณบุรี ในการสนับสนุนการประชุมและการดำเนินงานด้านการควบคุมการทำประมงผิดกฎหมาย รวมถึงการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์การจัดการลุ่มน้ำท่าจีนในจังหวัดสุพรรณบุรี ถือเป็น หลักฐานเชิงประจักษ์ (Direct Evidence) ที่สะท้อนถึงการดำเนินงานตามตัวชี้วัดทั้ง SDG 14.5.4 – Collaboration for Shared Aquatic Ecosystems และ SDG 14.5.5 – Watershed Management Strategy ได้อย่างครบถ้วน
มหาวิทยาลัยมีบทบาทสำคัญในการสร้างพื้นที่ความร่วมมือระหว่างภาคการศึกษา หน่วยงานรัฐ และชุมชน เพื่อร่วมกันดูแล รักษา และฟื้นฟูระบบนิเวศน้ำในพื้นที่ร่วม (Shared Aquatic Ecosystems) โดยมุ่งเน้นให้สอดคล้องกับลักษณะเฉพาะของพันธุ์สัตว์น้ำและระบบนิเวศในลุ่มน้ำท่าจีน การดำเนินงานนี้ไม่เพียงช่วยลดปัญหาการทำประมงผิดกฎหมาย แต่ยังเป็นจุดเริ่มต้นของการสร้าง วัฒนธรรมการจัดการลุ่มน้ำอย่างยั่งยืน (Sustainable Watershed Governance Culture) ที่ส่งเสริมความสมดุลระหว่างคนกับธรรมชาติ สอดคล้องกับพันธกิจของมหาวิทยาลัยสวนดุสิตในการเป็นสถาบันอุดมศึกษาที่ขับเคลื่อนเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนภายใต้กรอบ SDG 14: Life Below Water อย่างแท้จริง
แหล่งที่มา