บทนำเชิงนโยบาย
มหาวิทยาลัยสวนดุสิตตระหนักว่า “อาคารและพื้นที่ทางกายภาพ” คือหัวใจของการสร้างสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ที่ปลอดภัย เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม และสะท้อนความยั่งยืนของเมืองในระยะยาว ภายใต้ยุทธศาสตร์ มหาวิทยาลัยจึงได้กำหนด มาตรฐานกลางในการพัฒนาอาคารและพื้นที่เรียนรู้ใหม่ ที่มุ่งเน้นการประหยัดพลังงาน การใช้วัสดุรักษ์โลก และการบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมภายในอาคารอย่างครบวงจร
แนวทางดังกล่าวตั้งอยู่บนหลัก Brownfield-First Development Model ซึ่งให้ความสำคัญกับการปรับปรุงและต่อยอดพื้นที่เดิมก่อนขยายพื้นที่ใหม่ เพื่อรักษาพื้นที่สีเขียวเดิมของมหาวิทยาลัย และลดผลกระทบจากการก่อสร้างอาคารใหม่ ทั้งนี้ ทุกขั้นตอนของการวางแผนและการก่อสร้างอาคารในปี 2567 ได้ดำเนินการภายใต้กรอบกฎหมายและมาตรฐานของรัฐอย่างเป็นระบบ โดยมีการเปิดเผยข้อมูลอย่างโปร่งใสผ่านระบบ e-Bidding และเว็บไซต์สาธารณะของมหาวิทยาลัย ได้แก่
- ประกาศกระทรวงพลังงาน พ.ศ. 2564 ว่าด้วยการกำหนดค่ามาตรฐานการออกแบบอาคารเพื่อการอนุรักษ์พลังงาน ซึ่งเป็นกรอบในการออกแบบอาคารประหยัดพลังงาน มีการใช้แสงธรรมชาติ การระบายอากาศที่เหมาะสม และวัสดุที่ลดการสูญเสียความร้อน
- กฎกระทรวง ฉบับที่ 69 (พ.ศ. 2564) ออกตาม พระราชบัญญัติควบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 ที่กำหนดข้อบังคับด้านโครงสร้าง ความมั่นคง ช่องทางหนีไฟ การระบายอากาศ และการตรวจสอบความปลอดภัยของอาคารสาธารณะ
- พระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน พ.ศ. 2554 ซึ่งเป็นกฎหมายหลักที่กำหนดให้ทุกสถานศึกษาจัดตั้ง คณะกรรมการ คปอ. ดูแลมาตรการความปลอดภัยในพื้นที่ก่อสร้างและอาคารเรียน
มหาวิทยาลัยได้เริ่มนำกฎหมายเหล่านี้มาปรับใช้เป็นเกณฑ์อ้างอิงใน TOR และ e-Bidding ระบบกลางของมหาวิทยาลัย เพื่อให้ผู้รับจ้างยึดตามมาตรฐาน โดยเฉพาะด้านวัสดุการประหยัดพลังงาน อุปกรณ์ก่อสร้างประเภทวัสดุคาร์บอนต่ำ การจัดการของเสีย และการดูแลความปลอดภัยของผู้ใช้อาคาร นอกจากนี้ หลักฐานทั้งหมดเผยแพร่ต่อสาธารณะผ่านเว็บไซต์มหาวิทยาลัย ได้แก่ ระบบ e-Bidding, แผนงบประมาณรายจ่าย (Budget Plan 2567) และข่าวกิจกรรมที่เกี่ยวข้องในปี 2567 ซึ่งสะท้อนถึงความโปร่งใสในการบริหารจัดการโครงการก่อสร้างของมหาวิทยาลัยอย่างเป็นระบบและมุ่งเน้นด้านความยั่งยืน
หมวด 1 : การตรวจสอบและรับรองอาคารตามกฎหมาย
กรมโยธาธิการและผังเมือง พระราม 6 ได้เข้าตรวจสอบสภาพอาคารและอุปกรณ์ประกอบด้านความปลอดภัยภายใน อาคารเฉลิมพระเกียรติ 50 พรรษา มหาวชิราลงกรณ ซึ่งจัดเป็นอาคารขนาดใหญ่พิเศษ และ อาคารที่พักศูนย์วิทยาศาสตร์ ซึ่งจัดเป็นอาคารชุดหรืออาคารอยู่อาศัยรวม ตามพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร โดยมีบุคลากรสำนักงานบริการอาคารวิทยาศาสตร์ และกองอาคารและสถานที่ ร่วมดำเนินการตรวจสอบ
การตรวจครั้งนี้เป็นส่วนหนึ่งของการติดตามและประเมินความมั่นคงของโครงสร้าง ระบบไฟฟ้า การระบายอากาศ และความปลอดภัยของผู้ใช้อาคาร ตามมาตรฐานที่กฎหมายกำหนด เป็นกลไกสำคัญในการรับรองว่าอาคารของมหาวิทยาลัยได้รับการดูแลตามมาตรฐานสาธารณะและปลอดภัยสำหรับการใช้งานจริง
หมวด 2 : การตรวจสอบและรับรองการจัดการพลังงาน
วันที่ 9 มีนาคม 2567 มหาวิทยาลัยสวนดุสิตจัดการประชุมรับการตรวจสอบและรับรองการจัดการพลังงานประจำปี 2566 โดยผู้อำนวยการกองอาคารและสถานที่ เป็นประธาน ผู้ตรวจสอบคือ บริษัท ซีเค.เอ็นเนอร์จี้ พลัส จำกัด ซึ่งได้รับใบอนุญาตตามมาตรา 48/1 แห่ง พระราชบัญญัติการส่งเสริมการอนุรักษ์พลังงาน พ.ศ. 2535 และที่แก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2550 ตามข้อกำหนดของกรมพัฒนาพลังทดแทนและอนุรักษ์พลังงาน
การตรวจดังกล่าว เป็นการประเมินระบบบริหารจัดการพลังงานภายในอาคารมหาวิทยาลัย เพื่อให้เป็นไปตามมาตรฐานที่กระทรวงพลังงานกำหนด และยืนยันว่ามหาวิทยาลัยมีระบบติดตามและรับรองการใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ
หมวด 3 : การวางแผนพัฒนาและมาตรการประหยัดพลังงานระดับนโยบาย
มีการประชุมคณะกรรมการส่งเสริมกิจการมหาวิทยาลัยสวนดุสิต ครั้งที่ 2(19)/2567 โดยมีวาระสำคัญคือ “แผนประหยัดพลังงาน มหาวิทยาลัยสวนดุสิต (ร่าง)” ซึ่งเป็นเอกสารกำหนดทิศทางการอนุรักษ์พลังงานของมหาวิทยาลัยในระยะต่อไป อีกทั้งมีการประชุมคณะกรรมการบริหารมหาวิทยาลัยสวนดุสิต ครั้งที่ 2(36)/2567 โดยอธิการบดีมหาวิทยาลัยสวนดุสิต มีวาระสำคัญด้านการพัฒนาอย่างยั่งยืน คือ “โครงการให้บริการติดตั้งและบำรุงรักษาอุปกรณ์ประหยัดพลังงาน ในระบบผลิตไฟฟ้าจากพลังงานทดแทนหรือพลังงานทางเลือก” ซึ่งเป็นความร่วมมือกับ กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม โดยมีเป้าหมายในการเพิ่มประสิทธิภาพพลังงานของอาคารในมหาวิทยาลัย และส่งเสริมการใช้พลังงานสะอาดในระบบสาธารณูปโภคภายในมหาวิทยาลัยสวนดุสิต https://www.dusit.ac.th/home/2024/1220946.html
หมวด 4 : การบริหารความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสิ่งแวดล้อมในการทำงาน
มหาวิทยาลัยสวนดุสิตจัดประชุม คณะกรรมการความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน อย่างต่อเนื่อง เช่น ครั้งที่ 1(38)/2567 มีวาระสำคัญคือ แผนการดำเนินงานด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสิ่งแวดล้อม แผนการทบทวนมาตรการประหยัดพลังงาน และกิจกรรมฝึกอบรม “SDU: Actions toward the Sustainable Development Goals and Transitioning to a Low-Carbon University” ครั้งที่ 5(42)/ 2567 มีการทบทวนการประเมินศักยภาพอนุรักษ์พลังงาน และการตรวจวัดคุณภาพสิ่งแวดล้อมตามนโยบาย Green & Clean University ทั้งสองครั้งมีรายงานต่อเนื่องและเปิดเผยต่อสาธารณะผ่านเว็บไซต์มหาวิทยาลัย
หมวด 5 : การพัฒนาเทคโนโลยีและความร่วมมือกับภาคพลังงาน
มหาวิทยาลัยสวนดุสิต โดย ผู้อำนวยการกองอาคารและสถานที่ และผู้อำนวยการกองกฎหมาย ได้ประชุมร่วมกับ การไฟฟ้านครหลวง (MEA) เพื่อหารือรายละเอียดของโครงการติดตั้งและบำรุงรักษาอุปกรณ์ประหยัดพลังงาน ในระบบผลิตไฟฟ้าจากพลังงานทดแทนและพลังงานทางเลือก รวมถึงการกำหนดแนวทางมาตรการความปลอดภัยของโครงการ https://www.dusit.ac.th/home/2024/1206932.html
หมวด 6 : ระบบจัดซื้อจัดจ้างวัสดุก่อสร้างและวัสดุที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมเพื่อส่งเสริมอาคารยั่งยืน
มหาวิทยาลัยสวนดุสิตจัดให้มีการจัดซื้อจัดจ้างวัสดุก่อสร้างและงานอาคารผ่านระบบ e-bidding สาธารณะ ซึ่งเปิดเผยข้อมูลต่อสาธารณะผ่านเว็บไซต์ https://supply.dusit.ac.th/ โดยเริ่มมีการกำหนดให้ผู้เสนอราคาต้องแนบข้อเสนองานที่มีรายละเอียดวัสดุตามมาตรฐานด้านสิ่งแวดล้อม เพื่อช่วยส่งเสริมการดำเนินงานด้านอาคารยั่งยืนทั้งการปรับปรุง ต่อเติมอาคารเก่า และอาคารก่อสร้างใหม่ ตัวอย่างรายการปี 2567 ได้แก่
การปรับปรุงระบบปรับอากาศและระบายอากาศ อาคารเรียน 12 และการปรับปรุงห้องปฏิบัติการทางด้านอาหาร สำหรับการเรียนการสอนและการฝึกอบรม อาคารศูนย์ฝึกปฏิบัติการอาหารนานาชาติ โดยมีการปรับเปลี่ยนเครื่องปรับอากาศจากรุ่นเก่าที่ใช้งานมานานเป็นรุ่นใหม่ที่มีประสิทธิภาพ โดยเปลี่ยนเครื่องปรับอากาศรุ่นเดิมที่มีอายุการใช้งานยาวนานเป็นเครื่องปรับอากาศประสิทธิภาพสูงรุ่นใหม่ ที่ผ่านการรับรองมาตรฐานการอนุรักษ์พลังงาน (Energy Efficiency Label No. 5) และใช้สารทำความเย็นชนิดเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ในข้อเสนอมีการระบุให้ผู้เสนอราคาต้องได้รับรอง มาตรฐาน ISO 9001:2005 เป็นมาตรฐานระบบการจัดการคุณภาพ และ ISO 14001:2015 มาตรฐานระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม เพื่อประโยชน์ในการรับประกัน และการดำเนินงานที่ได้ตามมาตรฐาน ตามรายละเอียดคุณลักษณะเฉพาะที่กำหนด
การปรับปรุงกลุ่มอาคารเรียนการศึกษาปฐมวัยและประถมศึกษา โรงเรียนสาธิตละอออุทิศ แขวงดุสิต เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร จำนวน 2 รายการ (ปรับปรุงระบบแจ้งเหตุเพลิงไหม้ ป้องกันอัคคีภัย และทางหนีไฟ กลุ่มอาคารสาธิตละอออุทิศ แขวงดุสิต เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร, ปรับปรุง ห้องปฏิบัติการการศึกษาปฐมวัยและประถมศึกษา แขวงดุสิต เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร)
บทสรุปเชิงกลยุทธ์
จากหลักฐานทั้งหมดในปีงบประมาณ 2567 มหาวิทยาลัยสวนดุสิตมีระบบการวางแผน การออกแบบ และการพัฒนาอาคารที่ชัดเจน ครอบคลุมทั้งด้านพลังงาน สิ่งแวดล้อม ความปลอดภัย และความโปร่งใส โดยกำหนด “มาตรฐานกลางการพัฒนาอาคารใหม่” ที่เชื่อมโยงกับกฎหมายและแนวทางระดับชาติ ได้แก่ ประกาศกระทรวงพลังงานว่าด้วยการออกแบบอาคารเพื่อการอนุรักษ์พลังงาน พ.ศ. 2564, กฎกระทรวงควบคุมอาคาร ฉบับที่ 69 (พ.ศ. 2564), และพระราชบัญญัติความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน พ.ศ. 2554 นโยบายและแนวทางเหล่านี้ได้รับการบูรณาการเข้าสู่ระบบ TOR และ e-Bidding ของมหาวิทยาลัย เพื่อใช้เป็นกรอบควบคุมการดำเนินงานก่อสร้างและปรับปรุงทุกโครงการอย่างเป็นระบบ
นอกจากนี้ มหาวิทยาลัยยังได้จัดให้มี การตรวจสอบและรับรองมาตรฐานพลังงานและความปลอดภัยของอาคาร โดยหน่วยงานภายนอก เช่น กรมโยธาธิการและผังเมือง และ กรมพัฒนาพลังงานทดแทนและอนุรักษ์พลังงาน ร่วมกับ กองอาคารและสถานที่ และ ศูนย์สิ่งแวดล้อม ของมหาวิทยาลัย ซึ่งเป็นการยืนยันถึงความโปร่งใส และการดำเนินงานตามกฎหมายอย่างต่อเนื่อง ทุกโครงการเผยแพร่หลักฐานผ่านเว็บไซต์สาธารณะ (supply.dusit.ac.th / planning.dusit.ac.th / dusit.ac.th/home) เพื่อให้สาธารณชนสามารถตรวจสอบได้
กล่าวโดยสรุป มหาวิทยาลัยสวนดุสิตได้แสดงให้เห็นถึงการมี มาตรฐานการวางแผนและพัฒนาอาคารที่ยั่งยืนอยู่ในระบบ (in place by 2024) อย่างครบถ้วน ทั้งในเชิงนโยบาย การบริหารจัดการ และการปฏิบัติจริง มาตรฐานเหล่านี้ยังเป็นพื้นฐานสำคัญในการดำเนินงานหัวข้อ SDG 11.4.9 (Building on Brownfield Sites) ซึ่งเป็นการนำแนวทางดังกล่าวไปปรับใช้จริงในพื้นที่เดิมของมหาวิทยาลัย จึงนับได้ว่ามหาวิทยาลัยสวนดุสิตมีระบบการพัฒนาอาคารที่มีความยั่งยืน ตรวจสอบได้ และสอดคล้องกับเกณฑ์ของ THE Impact Rankings ด้าน Sustainable Urban Development อย่างแท้จริง.