การทำให้ประชาชนทั่วไปเข้าถึงพื้นที่สีเขียวของมหาวิทยาลัยสวนดุสิต

มหาวิทยาลัยสวนดุสิตได้กำหนดนโยบายด้านสิ่งแวดล้อมอันเชื่อมโยงถึงเรื่องของการพัฒนาพื้นที่สีเขียวไว้อย่างชัดเจน ผ่านเอกสารและช่องทางสื่อสารทางการโดยระบุถึงการ “ส่งเสริมและเพิ่มประสิทธิภาพการใช้ทรัพยากร ตลอดจนปรับปรุงระบบโครงสร้างพื้นฐานและปรับภูมิทัศน์ตามหลักการจัดสวนเชิงนิเวศและการรักษาพื้นที่สีเขียว” ซึ่งเป็นกรอบสำคัญในการบริหารจัดการพื้นที่สีเขียวภายในมหาวิทยาลัยอย่างเป็นระบบ โดยประกาศสู่สาธารณะครั้งแรกในปี 2560 https://green.dusit.ac.th/policies/ มีการปรับปรุงเพิ่มเติมดังในนโยบายการจัดการคุณภาพสิ่งแวดล้อม พลังงาน และทรัพยากรของมหาวิทยาลัยสวนดุสิตในปี 2565 https://sdg.dusit.ac.th/2023/3190/ ปัจจุบันถูกบรรจุเป็นประกาศมหาวิทยาลัยสวนดุสิต เรื่อง ประกาศเจตนารมณ์การขับเคลื่อนเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) มหาวิทยาลัยสวนดุสิต มิติความยั่งยืนด้านที่ 3 ด้านสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ (Planet) https://planning.dusit.ac.th/main/wp-content/uploads/2024/11/sdg-move-1.pdf ประกาศเมื่อ 24 กันยายน 2567

ศิลปวัฒนธรรมดั้งเดิมของมหาวิทยาลัยสวนดุสิต กับการออกแบบพื้นที่สีเขียว ต่อยอดเพื่อการเรียนรู้

มหาวิทยาลัยสวนดุสิตเป็นสถาบันอุดมศึกษาที่มีรากฐานทางศิลปวัฒนธรรมไทยและคหกรรมศาสตร์มาตั้งแต่ พ.ศ. 2477 พื้นที่หลักของมหาวิทยาลัยตั้งอยู่ในเขต “พระราชวังสวนสุนันทา” ซึ่งเป็นพื้นที่มรดกทางประวัติศาสตร์ของรัชกาลที่ 5 และเป็นศูนย์กลางแห่งภูมิทัศน์ วัฒนธรรม และการศึกษาไทย มหาวิทยาลัยจึงพัฒนา “พื้นที่สีเขียวและพื้นที่เปิด” ให้เป็นทั้งพื้นที่เรียนรู้ พื้นที่สาธารณะ และพื้นที่สร้างสุนทรียภาพ โดยเชื่อมโยงคุณค่าดั้งเดิมกับแนวคิดสิ่งแวดล้อมยุคใหม่ เพื่อสนับสนุน SDG 11 ในประเด็น “Sustainable Cities and Communities” ที่เน้นการสร้างเมืองที่น่าอยู่ ปลอดภัย และอนุรักษ์มรดกทางธรรมชาติและวัฒนธรรมควบคู่กัน

สวนดุสิตใช้หลักการ “Everywhere is Learning Space – ทุกพื้นที่คือแหล่งเรียนรู้” ซึ่งขยายความจากพื้นที่พิพิธภัณฑ์และอาคารประวัติศาสตร์ ไปสู่ “พื้นที่สีเขียวเพื่อการเรียนรู้และนันทนาการ” ภายในพื้นที่กรุงเทพฯ มีการจัดภูมิทัศน์ให้สอดคล้องกับอัตลักษณ์ของ “วังสวนสุนันทา” ด้วยสวนไม้ดอกไม้ประดับ สระน้ำโบราณ และแนวต้นไม้ใหญ่ร่มรื่น โดยเฉพาะบริเวณรอบอาคารเยาวภา และอาคารวาปีบุษบากร ก่อให้เกิดทั้งคุณค่าด้านสุนทรียภาพและสิ่งแวดล้อมในเวลาเดียวกัน พื้นที่เหล่านี้ ทุกวันเปิดให้ประชาชนทั่วไป ผู้ปกครอง และนักเรียนโรงเรียนละอออุทิศ ใช้เป็นที่พักผ่อนหย่อนใจ พื้นที่สันทนาการ และเรียนรู้พืชพันธุ์ท้องถิ่นในชีวิตประจำวัน อีกทั้งมหาวิทยาลัยยังมีการพัฒนาโครงการ “Green Roof – ดาดฟ้าสีเขียวสารพัดประโยชน์” เพื่อเป็นทั้งพื้นที่เพาะปลูก พื้นที่สันทนาการ และห้องเรียนเชิงนิเวศสำหรับเด็กและเยาวชน และประชาชนทั่วไป

การพัฒนาพื้นที่สีเขียวอย่างต่อเนื่อง

ตลอดปี 2567 มหาวิทยาลัยสวนดุสิตได้ดำเนินการปรับปรุง ดูแล และเพิ่มพื้นที่สีเขียวอย่างเป็นระบบ ทั้งในเขตเมืองและศูนย์ต่างจังหวัด ตัวอย่างสำคัญ ได้แก่

• 

  

  กิจกรรม SDU Big Cleaning Day ซึ่งเป็นการร่วมมือระหว่างกองอาคารและสถานที่กับสำนักงานเขตดุสิต มีเป้าหมายเพื่อสร้างสิ่งแวดล้อมที่สะอาด ปลอดภัย และส่งเสริมภูมิทัศน์สีเขียวในพื้นที่เปิดของมหาวิทยาลัยกลางเมือง https://www.dusit.ac.th/home/2024/1309685.html
• การพัฒนาพื้นที่สีเขียวในศูนย์การศึกษา นครนายก มีทั้งพื้นที่สีเขียวของหอพักนักศึกษา และแหล่งเรียนรู้เกษตรปลอดภัย ปราจีนบุรี มหาวิทยาลัยได้พัฒนา “สวนเกษตรปันสุข” และ “เกษตรมหาสนุก” ให้เป็นพื้นที่เรียนรู้การปลูกพืชผักสวนครัว การทำปุ๋ยหมัก และการดูแลดินแบบยั่งยืน ซึ่งนักศึกษา ชุมชน และเด็กจากโรงเรียนท้องถิ่นสามารถเข้ามาเรียนรู้ร่วมกันได้

• การพัฒนาพื้นที่สีเขียวในวิทยาเขตสุพรรณบุรี มีการจัดกิจกรรม Valentine’s Week Party : รักต้นไม้ ปลูกต้นไม้และผักสวนครัวร่วมกับนักศึกษาและบุคลากร เพื่อเพิ่มพื้นที่สีเขียว และกิจกรรม Healthy and Happy SDU SP Walk & Run 2024 ที่เปิดให้บุคคลภายนอกเข้าร่วม พร้อมร่วมกันปลูกต้นไม้เฉลิมพระเกียรติ 550 ต้น บริเวณริมบึงหอมขจรฟาร์ม เพื่อสร้างพื้นที่สีเขียวสำหรับการเรียนรู้และสุขภาวะของชุมชนอย่างยั่งยืน

• การสร้างพื้นที่สีเขียวแนวดิ่งและบนอาคารสูง สำนักงานบริการอาคารศูนย์วิทยาศาสตร์มีการดำเนินงานพัฒนาโครงการติดตั้ง “หลังคาโปร่งแสงและสวนดาดฟ้า” อาคารหอพัก เพื่อเพิ่มพื้นที่สีเขียวแนวดิ่งในเมือง เป็นทั้งแหล่งดูแลพืช และมุมพักผ่อนของนักศึกษาและบุคลากร ถือเป็นการใช้พื้นที่จำกัดในเมืองให้เกิดประโยชน์สูงสุดและยั่งยืน https://www.dusit.ac.th/home/2024/1349809.html

การเปิดพื้นที่เพื่อการเรียนรู้ และการศึกษาดูงานของบุคคลภายนอก

• “หอมขจรฟาร์ม” – ต้นแบบฟาร์มอัจฉริยะเพื่อชุมชน ตั้งอยู่ในวิทยาเขตสุพรรณบุรี ดำเนินงานโดยสถาบันวิจัยและพัฒนา เป็นแหล่งเรียนรู้ Smart Agriculture และเกษตรปลอดภัยที่เปิดรับคณะศึกษาดูงานอย่างต่อเนื่องทั้งปี เช่น อบต. หนองจะบก จังหวัดนครราชสีมา และ อบต. บางปลา จังหวัดสมุทรปราการ ซึ่งเข้ามาเรียนรู้เทคโนโลยีสมาร์ทฟาร์ม การปลูกผักในโรงเรือนอัจฉริยะ และระบบอนุรักษ์พันธุกรรมพืช (อพ.สธ.) กิจกรรมเหล่านี้แสดงให้เห็นการใช้พื้นที่สีเขียวเพื่อการแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ สร้างอาชีพ และกระจายผลประโยชน์สู่สังคมในวงกว้าง

• โครงการ “สวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน อพ.สธ.” โรงเรียนละอออุทิศทุกพื้นที่ มีการขับเคลื่อนงานด้านสวนพฤกษศาสตร์และพรรณไม้ท้องถิ่นอย่างต่อเนื่อง มีการจัดอบรมและนิทรรศการเผยแพร่ความรู้ด้านการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช และมีโรงเรียนภาคีเข้าร่วมเรียนรู้ มหาวิทยาลัยได้ส่งเสริมให้แต่ละศูนย์สร้าง “พื้นที่สีเขียวเพื่อการเรียนรู้” ควบคู่กับการจัดการศึกษาเพื่อพัฒนาทักษะของเด็ก พื้นที่สีเขียวจึงไม่ได้เป็นเพียงสนามเด็กเล่น แต่เป็น “ห้องเรียนธรรมชาติ” ที่ให้เด็ก และผู้ปกครองร่วมทำกิจกรรม

จากการดำเนินงานต่อเนื่องในปี 2567 มหาวิทยาลัยสวนดุสิตสามารถเพิ่มสัดส่วนพื้นที่สีเขียวในทุกศูนย์การศึกษา พร้อมเปิดพื้นที่ให้หน่วยงานภายนอก นักเรียน นักศึกษา และประชาชนทั่วไปเข้ามาเรียนรู้ได้มากกว่าเดิมอย่างเห็นได้ชัด ล้วนทำให้พื้นที่ของสวนดุสิตกลายเป็น “Green Learning Community” ที่มีชีวิต และทำหน้าที่เชื่อมโยงผู้คนทุกกลุ่มเข้ากับสิ่งแวดล้อมและวัฒนธรรมอย่างยั่งยืน ในเชิงนโยบาย ได้แสดงให้เห็นว่า “พื้นที่สีเขียวไม่ใช่เพียงภูมิทัศน์ แต่คือเครื่องมือแห่งการเรียนรู้และความสุขของสังคม” และด้วยแนวทางนี้ มหาวิทยาลัยสวนดุสิตจึงเป็นหนึ่งในมหาวิทยาลัยไทยที่ใช้พื้นที่สีเขียวเชื่อมโยง คน ชุมชน และสิ่งแวดล้อม เข้าสู่ความยั่งยืนอย่างแท้จริง.

11.2.4