มหาวิทยาลัยสวนดุสิตได้ดำเนินบทบาทในฐานะสถาบันอุดมศึกษาที่ส่งเสริมความรู้ ความเข้าใจ และจิตสำนึกด้าน การอนุรักษ์ระบบนิเวศน้ำจืด (fresh-water ecosystems) และ การบริหารจัดการน้ำอย่างยั่งยืน (water management & conservation) ผ่านการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ร่วมกับชุมชน (community outreach) อย่างต่อเนื่อง โดยมุ่งเน้นการสร้างความตระหนักรู้ การลดมลภาวะทางน้ำ และการส่งเสริมแนวคิด “การใช้ทรัพยากรน้ำอย่างรับผิดชอบ (responsible water use)” เพื่อพัฒนาแนวทางการอนุรักษ์แหล่งน้ำจืดในระดับพื้นที่ให้เกิดผลอย่างเป็นรูปธรรม
กิจกรรมสำคัญที่สะท้อนบทบาทของมหาวิทยาลัยในปี พ.ศ. 2567 คือ “ประกวดกระทง AI ดีไซน์โดน” จัดโดยศูนย์การศึกษาลำปาง ซึ่งเปิดโอกาสให้นักศึกษา บุคลากร และประชาชนทั่วไปมีส่วนร่วมออกแบบ “กระทงเสมือนจริง” ผ่านเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) เช่น Copilot, ChatGPT, Canva และ Scispace แทนการสร้างกระทงจริงในแม่น้ำลำคลอง กิจกรรมนี้มุ่งลดปริมาณขยะและของเสียจากการลอยกระทงแบบดั้งเดิม ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของน้ำเสียและการปนเปื้อนในระบบนิเวศน้ำจืด ผลลัพธ์ของกิจกรรมช่วยลดการปล่อยวัสดุเหลือใช้ลงสู่แม่น้ำ และสร้างความเข้าใจแก่ผู้เข้าร่วมว่าการเฉลิมฉลองทางวัฒนธรรมสามารถดำเนินไปพร้อมกับการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมได้อย่างกลมกลืน กิจกรรมดังกล่าวจึงเป็นแนวทางหนึ่งของการเผยแพร่ความรู้ด้านการอนุรักษ์น้ำแก่ชุมชน (community-based environmental education) ที่เกิดจากความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยและภาคประชาชนโดยตรง
ในขณะเดียวกัน โรงเรียนสาธิตละอออุทิศ ศูนย์การศึกษานครนายก ซึ่งอยู่ภายใต้การกำกับของมหาวิทยาลัย ได้ดำเนิน “โครงการเรื่องเล่าแห่งสายน้ำ” เมื่อวันที่ 15 พฤศจิกายน 2567 โดยมีคณะครู ผู้บริหาร นักเรียน และผู้ปกครองเข้าร่วม โครงการนี้มุ่งส่งเสริมให้นักเรียนตระหนักถึงความสำคัญของทรัพยากรน้ำจืด และเห็นคุณค่าของน้ำในฐานะทรัพยากรชีวิต ภายในงานมีฐานการเรียนรู้และกิจกรรมต่าง ๆ เช่น การประดิษฐ์กระทงจากกาบกล้วย การประกวดชุดรีไซเคิลจากวัสดุธรรมชาติ การทำโคมลอย DIY และกิจกรรมเรื่องเล่าวันลอยกระทง ซึ่งทั้งหมดเน้นการใช้วัสดุธรรมชาติ การรีไซเคิล และการจัดการขยะอย่างถูกวิธี ทำให้ผู้เข้าร่วมเรียนรู้ทั้งมิติทางวัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อมไปพร้อมกัน โครงการนี้จึงเป็นตัวอย่างของการประยุกต์การเรียนรู้เชิงวัฒนธรรมเพื่อสร้างจิตสำนึกด้าน การอนุรักษ์ระบบนิเวศน้ำจืด (fresh-water conservation awareness) ในกลุ่มเยาวชนและครอบครัวในพื้นที่อย่างแท้จริง
ผลลัพธ์จากการดำเนินกิจกรรมทั้งสองทำให้มหาวิทยาลัยสวนดุสิตเกิดผลกระทบเชิงบวกอย่างชัดเจน ทั้งในเชิงสิ่งแวดล้อมและสังคม ได้แก่
- ด้านสิ่งแวดล้อม (Environmental Impact): ลดปริมาณขยะและมลพิษที่เข้าสู่แหล่งน้ำจืด ช่วยฟื้นฟูคุณภาพน้ำและลดความเสื่อมโทรมของระบบนิเวศในพื้นที่โดยรอบมหาวิทยาลัย
- ด้านการเรียนรู้ (Educational Impact): ผู้เข้าร่วมกิจกรรมเกิดความเข้าใจเรื่องการใช้น้ำอย่างยั่งยืน (sustainable water use) และสามารถประยุกต์ใช้หลักการอนุรักษ์น้ำในชีวิตประจำวันได้จริง
- ด้านชุมชน (Community Impact): ชุมชนและผู้ปกครองมีส่วนร่วมในกิจกรรมการเรียนรู้มากขึ้น ส่งผลให้เกิดเครือข่ายความร่วมมือในการดูแลแหล่งน้ำและสิ่งแวดล้อมร่วมกัน
- ด้านการพัฒนาเชิงนโยบาย (Institutional Development): กิจกรรมดังกล่าวสะท้อนให้เห็นถึงการบูรณาการเป้าหมายด้านสิ่งแวดล้อมของมหาวิทยาลัยเข้ากับการเรียนรู้และการบริการวิชาการแก่สังคม ภายใต้นโยบาย “SDU Green and Clean Campus”
ดังนั้น กิจกรรม “ประกวดกระทง AI ดีไซน์โดน” และ “โครงการเรื่องเล่าแห่งสายน้ำ” ถือเป็น หลักฐานเชิงประจักษ์ (Direct Evidence) ของการที่มหาวิทยาลัยสวนดุสิตได้ดำเนินการสร้างองค์ความรู้ การเรียนรู้ร่วมกับชุมชน และการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์แหล่งน้ำจืดอย่างเป็นระบบ ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นไม่เพียงลดมลภาวะในแหล่งน้ำเท่านั้น แต่ยังส่งเสริมให้เกิดวัฒนธรรมการใช้น้ำอย่างรู้คุณค่าในระดับชุมชนและสังคม ซึ่งเป็นแนวทางสำคัญของมหาวิทยาลัยในการขับเคลื่อนการจัดการทรัพยากรน้ำอย่างยั่งยืนในอนาคต
แหล่งที่มา