Dedicated Sustainability Programme at Suan Dusit University: Integrating Environmental Health and Disaster Management for the SDGs
มหาวิทยาลัยสวนดุสิต (Suan Dusit University: SDU) แสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นอย่างเป็นรูปธรรมในการขับเคลื่อนการศึกษาเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน (Education for Sustainable Development – ESD) ผ่านการออกแบบหลักสูตรเฉพาะทางที่เชื่อมโยงโดยตรงกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนของสหประชาชาติ (Sustainable Development Goals – SDGs) หลักสูตร วิทยาศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาอนามัยสิ่งแวดล้อมและสาธารณภัย (Bachelor of Science in Environmental Health and Disasters) ภายใต้คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เป็นหลักสูตรที่สะท้อนความมุ่งมั่นดังกล่าวอย่างชัดเจน โดยมีเป้าหมายเพื่อผลิตบัณฑิตที่มีความรู้ ความสามารถ และจิตสำนึกในการสร้างสมดุลระหว่างสุขภาพของมนุษย์และสิ่งแวดล้อม พร้อมทั้งมีทักษะในการจัดการภัยพิบัติและการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอย่างยั่งยืน
เปิดหน้าตามลิงค์ https://drive.google.com/file/d/1xFBHHyPuopzFURPNMn3AVKF01NI5k3jL/view?pli=1
หลักสูตรนี้ถือเป็นหนึ่งใน Dedicated Sustainability Programmes ของมหาวิทยาลัย ที่ออกแบบตามแนวคิด Whole Institution Approach to Sustainability โดยมีการบูรณาการ (SDG Integration) แนวคิดด้านสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ และสังคมเข้าไว้ในทุกมิติของการเรียนรู้ ทั้งในรายวิชา แผนการสอน และกิจกรรมพัฒนานักศึกษา เพื่อให้ผู้เรียนสามารถเชื่อมโยงความรู้ทางวิทยาศาสตร์กับการแก้ปัญหาสังคมในโลกจริงได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ในด้านเนื้อหาวิชา หลักสูตรได้กำหนดกลุ่มรายวิชาเฉพาะทางที่เกี่ยวข้องกับความยั่งยืน (Sustainability Education) อย่างชัดเจน โดยเฉพาะรายวิชา Principle of Environmental Health ซึ่งเป็นพื้นฐานสำคัญในการทำความเข้าใจความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งแวดล้อมกับสุขภาพของมนุษย์ รายวิชา Environmental Toxicology ที่ศึกษาองค์ประกอบของสารพิษและมลพิษทางสิ่งแวดล้อมเพื่อการป้องกันโรคและการดูแลสุขภาพชุมชน รายวิชา Green Economy for Sustainability ที่เน้นแนวคิด Circular Economy และ Green Innovation เพื่อส่งเสริมการผลิตและการบริโภคอย่างรับผิดชอบ และรายวิชา Urban Sustainability ซึ่งเชื่อมโยงองค์ความรู้ด้านการจัดการเมืองเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน (Sustainable Cities and Communities)
นอกจากนี้ยังมีรายวิชาเฉพาะที่สอดคล้องกับประเด็นด้าน Disaster Management และ Climate Resilience เช่น รายวิชา Environmental Sanitation and Disaster Management และ Urban Adaptation for Disasters and Climate Changes ซึ่งส่งเสริมการเรียนรู้เกี่ยวกับการเตรียมความพร้อม การบรรเทาผลกระทบ และการฟื้นฟูสภาพแวดล้อมภายหลังภัยพิบัติ โดยบูรณาการข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีภูมิสารสนเทศ และการวิเคราะห์ความเสี่ยงเพื่อพัฒนานโยบายและแนวทางการจัดการอย่างยั่งยืน
หลักสูตรนี้ยังให้ความสำคัญกับกระบวนการเรียนรู้เชิงบูรณาการ (Integrated Learning Approaches) โดยใช้แนวทาง Project-based Learning, Service Learning, และ Community-based Research เพื่อเปิดโอกาสให้นักศึกษาได้เรียนรู้จากสถานการณ์จริงและปัญหาของชุมชน ทั้งในด้านสิ่งแวดล้อม สุขภาพ และภัยพิบัติ กระบวนการเรียนรู้ดังกล่าวช่วยหล่อหลอมให้ผู้เรียนมีทักษะการคิดเชิงระบบ (Systems Thinking) การแก้ปัญหาเชิงซับซ้อน (Sustainability Problem Solving Skills) และจิตสำนึกในการเป็นพลเมืองที่รับผิดชอบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม (Responsible Global Citizenship)
หลักสูตรวิทยาศาสตรบัณฑิต สาขาอนามัยสิ่งแวดล้อมและสาธารณภัย ยังตอบสนองต่อ หลายเป้าหมายของ SDGs อย่างเป็นรูปธรรม ได้แก่
- SDG 3 (Good Health and Well-being): สร้างความรู้เพื่อยกระดับสุขภาพและความเป็นอยู่ที่ดีของประชาชน
- SDG 6 (Clean Water and Sanitation): ส่งเสริมการจัดการคุณภาพน้ำและสุขาภิบาลสิ่งแวดล้อม
- SDG 8 (Decent Work and Economic Growth): สร้างศักยภาพแรงงานด้านอนามัยสิ่งแวดล้อมและการจัดการภัยพิบัติ
- SDG 11 (Sustainable Cities and Communities): พัฒนาองค์ความรู้ด้านการจัดการเมืองและชุมชนอย่างยั่งยืน
- SDG 12 (Responsible Consumption and Production): ส่งเสริมการใช้ทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพภายใต้แนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy)
- SDG 13 (Climate Action): เพิ่มศักยภาพในการปรับตัวและการบรรเทาผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
- SDG 17 (Partnerships for the Goals): เสริมสร้างความร่วมมือระหว่างภาควิชาการ หน่วยงานรัฐ และชุมชน
มหาวิทยาลัยสวนดุสิตจึงถือเป็นตัวอย่างของสถาบันที่สร้างสรรค์ Sustainability Education ในระดับปริญญาอย่างแท้จริง โดยหลักสูตรนี้ไม่เพียงมุ่งผลิตบัณฑิตที่มีความเชี่ยวชาญทางด้านวิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อมและการจัดการภัยพิบัติ แต่ยังมุ่งสร้างบัณฑิตที่มีจิตสำนึกต่อสิ่งแวดล้อม มีความสามารถในการวางแผนและออกแบบแนวทางการพัฒนาเมืองอย่างยั่งยืน มีทักษะในการบูรณาการความรู้ทางวิทยาศาสตร์และสังคมเพื่อรับมือกับความท้าทายระดับโลก และพร้อมที่จะเป็นผู้นำด้าน Environmental Health, Disaster Risk Reduction, และ Climate Resilience
หลักสูตรนี้จึงเป็นหลักฐานสำคัญที่สะท้อนพันธกิจของมหาวิทยาลัยสวนดุสิตในการดำเนินการตามแนวทาง Education for Sustainable Development (ESD) อย่างเป็นรูปธรรม ตอบโจทย์ทั้งสามเกณฑ์การประเมินของ THE Sustainability Impact Ratings ได้แก่
(1) การมีรายวิชาเฉพาะด้านความยั่งยืน (Existence of dedicated courses),
(2) การมีเอกสารหลักฐานของหลักสูตรที่ชัดเจน (Evidence provided), และ
(3) การเปิดเผยข้อมูลหลักสูตรสู่สาธารณะ (Publicly available evidence).
นอกจากนี้ หลักสูตรดังกล่าวยังสอดคล้องกับนโยบายของมหาวิทยาลัยที่มุ่งส่งเสริม Whole Institution Approach to Sustainability, ซึ่งบูรณาการการเรียนรู้ การวิจัย และการบริการสังคมเข้าด้วยกัน เพื่อสร้างบัณฑิตที่สามารถเป็นพลังขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงสู่อนาคตที่ยั่งยืน (Sustainable Future)
มหาวิทยาลัยสวนดุสิตจึงถือเป็นต้นแบบของการสร้างหลักสูตรเฉพาะทางที่ตอบสนองต่อเป้าหมาย SDG 17.4.2 ได้อย่างครบถ้วน ทั้งในด้านการออกแบบหลักสูตร เนื้อหาวิชา และกระบวนการเรียนรู้ที่ส่งเสริมการพัฒนาอย่างยั่งยืนอย่างแท้จริง
แหล่งอ้างอิง (Publicly Available Evidence)
คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยสวนดุสิต. (2567). หลักสูตรวิทยาศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาอนามัยสิ่งแวดล้อมและสาธารณภัย (Bachelor of Science in Environmental Health and Disasters).
[เอกสารโครงสร้างหลักสูตร: https://drive.google.com/file/d/1xFBHHyPuopzFURPNMn3AVKF01NI5k3jL/view?pli=1]